Stress, ooit een levensreddend mechanisme …
Ik doe een straffe uitspraak: ‘Zonder stress zou de mensheid al lang geleden uitgestorven zijn!’ Misschien geloof je me niet, als ik zeg dat een gezonde dosis stress van levensbelang is. Zonder dat aangeboren stressmechanisme in ons, zouden wij onvoldoende alert reageren bij gevaar, en dat zou ons al gauw het leven kosten. Denk maar aan die oermens, die oog in oog kwam te staan met een gevaarlijk dier. Drie mogelijke reacties had die mens: Fight, flight or freeze! – Vecht, vlucht, of sta stokstijf stil!
Op dat eigenste moment komt een cascade aan stressreacties in het lichaam tot stand. Alles wat nodig is om uit de benarde situatie weg te komen, krijgt een boost. Al wat niet nodig is, wordt op een laag pitje gezet. Je hart gaat sneller slaan, je ademt vlugger, want er moet extra zuurstof naar je spieren toe. Je gaat meer gefocust kijken, je hoort scherper, je ruikt meer, … Je bent helemaal in het hier en nu aanwezig. Je hersenen geven een signaal aan je bijnieren, en adrenaline en cortisol worden vrijgemaakt. Je bloedsuikerspiegel stijgt, zo heb je energie voorhanden om te vechten of te vluchten. Je spijsvertering en je drang tot voortplanten komen op een laag pitje te staan. Het bloed trekt weg uit je huid, waardoor je ongevoeliger wordt voor pijn en je bij een kleine kwetsuur minder gaat bloeden. Je immuunsysteem krijgt minder energie, je moet nu eerst overleven, en dat vraagt alles wat je lichaam geven kan.
Immers, in dat ene moment komt het erop aan dat ik vol energie ben om te vechten of om hard weg te lopen. Stress geeft me net dat beetje extra waardoor ik mezelf overstijg. Op die manier maak ik het meeste kans om te overleven in moeilijke omstandigheden.
… en nu een ziekmaker van jewelste!
Als wij nu het woord ‘stress’ in de mond nemen, dan denken wij echter veeleer aan iets wat ons ziek maakt. En op vandaag is dat wellicht ook zo. Dat komt omdat het stressmechanisme ook in gang schiet als dat strikt gezien niet zou hoeven. Vroeger waren dit de stressoren:
- gevaar, bijvoorbeeld als je oog in oog stond met een roofdier, of bij brand of overstroming of een aardbeving
- honger en dorst
- een te koude of te warme omgeving
Nu zijn de stressoren van een heel andere aard:
- een deadline die je moet halen, vaak keer op keer
- de dagelijkse files, met bijbehorende verkeersagressie
- zoveel negatieve nieuwsberichten die uur na uur op ons afkomen
- de baas of de collega’s die op je systeem werken
- spanningen thuis, die er het afgelopen anderhalve jaar beslist niet beter op geworden zijn
- …
Die continue stroom van stress maakt ons ziek, en wel om twee redenen. Een eerste reden is dat de stress op onze dagen maar blijft duren. Voor velen is de dag een aaneenschakeling van stressfactoren: Haastig opstaan en ontbijten, want je moet op tijd vertrekken, wil je op tijd op het werk arriveren. En hopelijk duurt die file vandaag niet al te lang of heeft de trein niet al te veel vertraging. Want op het werk moeten deadlines gehaald worden. En zo gaat het maar door, de hele dag lang, en dat week in week uit, jaar in jaar uit.
Een tweede reden waardoor wij ziek worden door stress, is dat onze reactie op stressors geen ontlading biedt. Eigenlijk hoort als antwoord op een stressvolle situatie altijd een moment van beweging. Vechten of vluchten zijn daar schitterende voorbeelden van. Maar zeg nu zelf, je kunt toch niet op je leidinggevende gaan slaan omdat hij jou een deadline geeft. En het is niet echt een oplossing om uit de file weg te komen door dan maar zelf te gaan lopen. In elke stresssituatie wordt energie in ons opgebouwd, die wij niet kwijt raken. Gevolgen zijn: hart- en vaatziekten, een te hoge bloedsuikerspiegel en dus diabetes, slapeloze nachten omdat we niet meer tot rust komen en vervolgens ook klachten van depressieve aard, spijsverteringsproblemen, een verminderde vruchtbaarheid, …
Wat dan te doen?!?
Ook hier kunnen we op twee fronten werken:
- stress vermijden waar mogelijk:
- als de week al stressvol is, vrijwaar dan het weekend minstens een beetje
- geef minder aandacht aan negatieve berichtgeving, kijk of luister wat minder naar het nieuws, bijvoorbeeld
- moet je thuiswerken, wees dan eerlijk met jezelf, durf een eind te maken aan je dagtaak
- wees niet voortdurend bereikbaar, durf die GSM al eens achter te laten
- opgebouwde spanning bewust leren loslaten:
- bouw regelmatige beweging in je dag in, in het klein (je even uitrekken aan de computer, naar het toilet, iets te drinken gaan halen, …) en in het groot (een dagelijkse wandeling, joggen, dansen, zwemmen, tuinieren, …)
- leer een relaxatietechniek en gebruik die regelmatig: yoga, mindfulness, bodyscan, bewust ademhalen, relaxatieoefeningen
- zoek een vertrouwenspersoon, met wie je kunt praten over wat jou stress geeft, iemand die over je schouder meekijkt en jou aanwijst wat je zou kunnen doen om de stress in je leven beter te kunnen hanteren
- kies voor massage om opgebouwde spanning weg te werken, of laat je lichaam weer in balans brengen met voetreflexologie
- en dan zijn er natuurlijk ook nog Bachbloesems, voedingssupplementen en kruidenpreparaten die verlichting kunnen brengen
Heb je last van stressklachten, weet dan dat je bij mij of bij één van mijn collega’s gezondheidsbegeleiders terecht kunt voor dit soort ondersteuning.
Dit artikel maakt deel uit van GEZONDHEID-WIJZER door Hilde Ryckewaert, Consulent Natuurlijke Gezondheidszorg. Wil jij ook tweewekelijks de GEZONDHEID-WIJZER in je mailbox krijgen, vul dan onderstaand formulier in.