Over de leegte die ontstaat door corona

We kunnen het niet ontkennen: Ons leven is helemaal anders geworden sinds het begin van de coronacrisis. Wie had bij de jaarovergang kunnen denken dat wij dit voorjaar zo beperkt zouden worden in onze mogelijkheden? Alles wat wij tot nu toe als ‘normaal’ beschouwden, wordt ons ineens afgenomen of minstens sterk gereglementeerd: boodschappen doen, sociale contacten onderhouden, erop uittrekken, een sport beoefenen, werk en vrijwilligerswerk, uit eten gaan, …

En het kan niet anders of dat doet iets met ons! Juist daarover wil ik vandaag wat reflecteren, een beetje zoeken naar hoe deze hele situatie toch zinvol zou kunnen zijn in een wat breder perspectief. Jouw vragen, bedenkingen of opmerkingen hoor ik graag.

Rouwproces om een verloren manier van leven

Eigenlijk gaan we allemaal – en wel allemaal tegelijk – door een rouwproces heen, een rouwproces om een verloren manier van leven. Nu ga ik even te rade bij Elisabeth Kübler-Ross, die zich nogal verdiept heeft in het fenomeen ‘rouw’. Zij geeft aan dat een rouwproces in vijf fases verloopt: ontkenning, woede, depressie, onderhandelen en acceptatie.

• We zagen en zien nogal wat uitingen van ontkenning van dit rouwen om wat allemaal niet meer kan: de beruchte lockdown party’s, vlug nog even de grens over om uit eten te gaan, jongeren die toch blijven samenkomen, wielertoeristen die wel in groep gaan fietsen en achteraf in een of ander tuinhuis nog wat blijven hangen, …
• Als we dan uiteindelijk toch ons verlies erkennen, ontstaat vaak een of andere vorm van woede, van kwaadheid om wat is gebeurd. We vinden het niet terecht, we voelen ons tekort gedaan. Dat toont zich enerzijds in het foeteren op al die maatregelen waar wij ons maar aan te houden hebben, en anderzijds in het toch wel kortere lontje tegenover de mensen met wie we dan wel ‘moeten’ samenleven. De kwaadheid en het ongenoegen dat binnen in ons leeft, maakt er het zo intens samenleven met de huisgenoten niet makkelijker op.
• Vervolgens komen we weer een laag dieper. We stoten dan op het verdriet dat in ons leeft, en als dat verdriet zwaar doorweegt, kan ons dat in een toestand van depressie brengen. We zitten in de put, we belanden in de leegte. Ik denk dat we daar nu – de een al wat vlugger dan de ander – geleidelijk aan in terecht komen. Hadden we eerst nog heel wat achterstallige klusjes op te knappen, stilaan liggen huis en tuin er piekfijn bij. Dan maar gaan wandelen en fietsen – in de eigen buurt, dat spreekt voor zich -, al een geluk dat het weer bijzonder goed meevalt. Voor de rest: TV kijken, boeken lezen, puzzelen, gezelschapsspelletjes spelen, … Allemaal leuk, voor eventjes, tot uiteindelijk toch de leegte toeslaat.
• Daarna pas gaat het stilletjes aan weer bergop. We gaan ‘onderhandelen’, dat wil zeggen, we proberen zin te geven aan wat gebeurd is. We moeten toegeven dat er ook positieve kanten zijn aan deze lockdown. We reiken naar buiten, naar anderen toe, en zien weer ruimer dan alleen maar ons eigen verdriet.
• Tenslotte daagt er een nieuw perspectief, ontstaan nieuwe mogelijkheden. Ons leven gaat verder, al dragen we sporen van verdriet om wat verloren is met ons mee.

Wat gebeurt er in de leegte?
Wat gebeurt er op de bodem van de put?

Allereerst dit: dat gevoel van leegte, van landerigheid, van niet meer weten wat je nu weer eens zou kunnen gaan doen, … is niet leuk. Het overvalt je, het ene moment al sterker dan het andere. En je hebt geen keus, vroeg of laat word je ermee geconfronteerd.

Zelf zie ik twee uiterst zinvolle kijkrichtingen in die leegte:

• Welke uitdagingen stelt mij de leegte? Wat precies ervaar ik als moeilijk? Als lastig? Als ‘niet uit te houden’? Dat te zien is belangrijk, want het toont mij waar ik echt aan vasthoud. Tegelijk zie ik ook welke vluchtroutes ik uit gewoonte neem om de leegte enigszins draaglijk te maken. Bij elk van die vluchtroutes kan ik me afvragen of ze me vooruit helpen, dan wel de pijn alleen maar wat verdoven.
• Welke kansen biedt mij de leegte? Waar ben ik, ondanks alles, toch dankbaar om? Welke dingen (her-)ontdek ik als zinvol, als deugddoend, als levengevend? Waar roept deze hele situatie mij toe op? Waar kan ik een verschil maken, in de eerste plaats voor mezelf, maar hoe dan ook toch ook ruimer, naar anderen toe of naar de wereld toe?

Jawel, lieve mensen, we zullen de leegte ervaren als moeilijk en lastig en pijnlijk, maar ik hoop dat we diezelfde leegte ook mogen ontdekken als kiemplek van nieuwe, onverhoopte mogelijkheden. Wie niet stilvalt, ervaart nooit de zinloosheid van zoveel dingen die tot gewoonte geworden zijn. Wie niet stilvalt, geeft zichzelf niet de kans om daaruit weg te groeien en gaandeweg nieuwe wegen te verkennen.

Dat wens ik ook jou toe, dat je in de onvermijdelijke leegte ook toekomt aan het ontdekken van ‘nieuw léven’.

Dit artikel maakt deel uit van GEZONDHEID-WIJZER door Hilde Ryckewaert, Consulent Natuurlijke Gezondheidszorg. Wil jij ook tweewekelijks de GEZONDHEID-WIJZER in je mailbox krijgen, vul dan onderstaand formulier in.